อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา มีประวัติความเป็นมายาวนานจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่มีการค้นพบโบราณวัตถุสมัยก่อนประวัติศาสตร์ สมัยหินใหม่ฝังอยู่ในถ้ำและเพิงหิน ทางทิศเหนือของเขารักเกียรติ ตำบลกำแพงเพชร พบภาชนะดินเผาลายเชือกทาบ ภาชนะดินเผาแบบหม้อสามขา ขวานหินขัด โครงกระดูกมนุษย์และสัตว์ (หน่วยศิลปากรที่ 9 สงขลา 2521 : 13)
จากหลักฐานดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าพื้นที่อำเภอรัตภูมิ เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของมนุษย์โบราณสมัยก่อนประวัติศาสตร์ อาศัยอยู่ในบริเวณถ้ำหินปูนของภูเขาในเขตอำเภอรัตภูมิตลอดไปจนถึงจังหวัดพัทลุงมายาวนานประมาณ 6,000 ปีมาแล้ว และต่อมาในสมัยประวัติศาสตร์มีการค้นพบโบราณวัตถุแผ่นจารึกอักษรขอมจากถ้ำเขาจังโหลน ตำบลคูหาใต้ และเขาพระ ตำบลเขาพระ เป็นโบราณวัตถุในสมัยพุทธศตวรรษที่ 24-25 (ตรงกับสมัยกรุงธนบุรี)
จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ดังกล่าว จะเห็นได้ว่าภูเขาในพื้นที่อำเภอรัตภูมิ เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของมนุษย์โบราณสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ซึ่งคนรัตภูมิได้ให้ความสำคัญกับภูเขาเป็นอย่างมาก จึงผูกคำกลอนโบราณจากตำนานภูเขาของอำเภอรัตภูมิตามคำบอกเล่าของ ร.ต.อ.เยื้อง สมถวิล ประธานกลุ่มอนุรักษ์และส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมอำเภอรัตภูมิ ความว่า
“ท่านท้าวจังโหลนผู้รุ่งฟ้า มีเมียงามเลิศเฉิดเฉลา
กานดาตาเพราเขาคูหา มีบุตรสามองค์ทรงลักขณา
ชื่อว่าเขาจุ้มปะเป็นพี่ชาย ถัดมาแต่นั้นสาวหน้างาม
ชื่อว่าเขาตกน้ำงามเฉิดฉาย มีบุตรสุดท้องเป็นน้องชาย
ใจร้ายให้ชื่อเขารังเกียจ เบียดเสียดพี่น้องให้ต้องแค้น
ถีบพี่พังลงในคงคา รู้ไปถึงบิดาเขาโกรธแน่น
ท้าวจังโหลนขับไล่ไม่ให้อยู่ ไปเป็นคู่แต่สวนควนหัวแหวน
ฝ่ายควนรูรู้เรื่องให้เคืองแค้น ว่าเจ้าควนหัวแหวนมีผัวใหม่
จะได้หรือไม่ได้ก็ตามใจ ต้องไปบอกควนหินเหล็กไฟเสียให้รู้”
ซึ่งเป็นการเปรียบเปรยภูเขาสำคัญทั้ง 5 ในอำเภอรัตภูมิตามภูมิศาสสตร์ที่ตั้ง โดยภูเขา 4 ลูก เขาจังโหลน เขาคูหา เขาจุ้มปะ เขาตกน้ำ เป็นภูเขาที่ตั้งอยู่บริเวณใกล้เคียงกัน ส่วนเขารังเกียรติ กลับห่างไกลออกมาจากภูเขาทั้ง 4 จึงเปรียบดังคำกลอนมุขปาฐะท่อนที่ว่า "ท้าวจังโหลนขับไล่ไม่ให้อยู่ ไปเป็นคู่แต่สวนควนหัวแหวน" ซึ่งคำกลอนมุขปาฐาะนี้แต่งขึ้นเพื่อเชื่อมโยงภูเขาสำคัญทั้ง 5 ลูกที่อยู่คู่มากับอำเภอรัตภูมิมาอย่างยาวนานนับร้อยปี
ที่มา : หนังสือ “วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดสงขลา”
เรียบเรียง : วรรณี นวลแก้ว นักวิชาการศาสนาชำนาญการ สนง.พระพุทธศาสนาจ.สงขลา
ย้อนประวัติ การจัดสร้างโรงพยาบาลประสาทแห่งแรกของภาคใต้
3 สิงหาคม 2568 | 36ทวดหลักเขตเขาพับผ้า ตำนานอภินิหารบนเส้นทางตรัง - พัทลุง
27 กรกฎาคม 2568 | 509"วัดเกษมรัตน์" วัดโบราณกว่า 409 ปี มรดกทางวัฒนธรรมของชาวอ.จะนะ
27 กรกฎาคม 2568 | 288ชื่อนี้มีที่มา ถนนยนตรการกำธร (ถนนสายควนเนียง - สตูล)
27 กรกฎาคม 2568 | 1,492ชมภาพเก่าเมื่อ 89 ปีก่อน โรงงานแป้งสาคู ณ บ้านคลองแงะ (สะเดา)
13 กรกฎาคม 2568 | 469กว่า 161 ปี สุเหร่าบ้านพรุหมาก มัสยิดแห่งแรกของอำเภอเทพา
13 กรกฎาคม 2568 | 557ย้อนประวัติเรือพัทลุง เรือที่ใช้ติดต่อราชการระหว่างเมืองสงขลา-เมืองพัทลุง
13 กรกฎาคม 2568 | 591กัปตันวอสเบียน : ผู้ให้กำเนิดจักรยานพ่วงข้างคันแรกของปักษ์ใต้ ณ เชิงเขาตังกวน (สงขลา)
6 กรกฎาคม 2568 | 2,638