ครั้งเมื่อมีการตั้งมณฑลนครศรีธรรมราช ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมืองพัทลุงได้รวมเข้ากับมณฑลนครศรีธรรมราชโดยมีที่ทำการมณฑลอยู่ที่เมืองสงขลา เนื่องจากมณฑลนครศรีธรรมราช เป็นหัวเมืองชายทะเล เพื่อความสะดวกในการติดต่อคมนาคมต่ออราชการของมณฑลนครศรีธรรมราช รัฐบาลกลางจึงได้จัดส่งเรือสำหรับใช้ประโยชน์ทางราชการไปประจำที่มณฑลนครศรีธรรมราช จำนวน 3 ลำ คือเรือขนาดใหญ่ 1 ลำ ขนาดกลาง 1 ลำ และขนาดเล็ก 1 ลำ เรือของทางราชการทั้ง 3 ลำ ระยะแรกยังไม่มีชื่อที่แน่นอน ต่อเมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ ดำรงตำแหน่งเป็นข้าหลวงเทศาภิบาลและอุปราชมณฑลปักษ์ใต้ (พ.ศ.2453-2469) จึงได้มีการขนานนามชื่อเรือทั้ง 3 ลำ ดังนี้ เรือขนาดใหญ่ชื่อว่า “เรือมณฑลนครศรีธรรมราช” เรือขนาดกลางชื่อว่า “เรือแหล่งพระราม” เรือขนาดเล็กชื่อว่า “เรือพัทลุง”
เรือพัทลุงเป็นเรือท้องแบน ตัวเรือเป็นเก๋งชั้นครึ่ง มีชั้นดาดฟ้าด้านบน มีห้องพักผ่อนภายในตัวเรือ 1 ห้อง โครงสร้างโดยทั่วไปของเรือพัทลุงทำด้วยไม้เนื้อแข็ง ตัวเรือมีความยาว 15.50 เมตร กว้าง 3.50 เมตร ความสูงจากเรือถึงชั้นที่ 1 สูง 2เมตร จากชั้น 1 ถึงชั้นที่ 2 สูง 1.80 เมตร เสารับโครงสร้างหลังคาเป็นเสาเหล็กกลมขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 นิ้ว หุ้มด้วยแผ่นทองเหลืองหลังคาบุด้วยแผ่นแอสฟัสท์ เชิงชายโดยรอบหลังคาประดับด้วยลายอุบะ ระวางขับน้ำ 13.52 ตันกรอส 9.19 ตันเนส ใช้เครื่องยนต์ขนาด 6 สูบ ขนาด 75.100 แรงม้า
เรือพัทลุงใช้ประโยชน์ทางราชการในทะเลสาบและสถานที่ต่างๆ โดยเฉพาะระหว่างเมืองสงขลากับพัทลุง และใช้เป็นเรือพระที่นั่งขององค์พระประมุขของประเทศอย่างน้อย 2 ครั้ง
ในปีพ.ศ. 2476 เป็นเรือรับเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในราชกาลที่ 7 เมื่อครั้งเสด็จจากพระราชวังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ถึงเมืองสงขลา โดยเรือวลาลัย (เรือเมล์ของบริษัทอีสต์ เอเชียติค) ทางเมืองสงขลาได้ใช้เรือพัทลุงออกรับเสด็จจากเรือวลาลัยที่ปากอ่าวสงขลา เสด็จขึ้นประทับ ณ ตำบลเขาน้อย ทรงประทับแรมที่สงขลาเดือนเศษ ขณะประทับเมืองสงขลา พระองค์ได้เสด็จทางชลมาครหลายครั้งเพื่อชมทัศนียภาพในทะเลสาบสงขลา
โดยใช้เรือพัทลุงเป็นเรือพระที่นั่ง
ในปีพ.ศ.2505 ใช้เป็นเรือพระที่นั่งของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
พร้อมสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ครั้งเสด็จเมืองสงขลา ได้ประทับ ณ ตำหนักเขาน้อย และทรงเสด็จเยี่ยมพสกนิกรที่ตั้งบ้านเรือนตามชายฝั่งทะเลสาบสงขลา โดยเรือพัทลุงนำเสด็จในคราวนั้นด้วย
เรือพัทลุงปัจจุบันจัดเก็บไว้ที่วังเจ้าเมืองพัทลุง อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง และในปีงบประมาณ 2567 ทางสำนักศิลปากรที่ 11 สงขลา จะทำการบูรณะ อนุรักษ์เรือพัทลุงให้กลับมามีสภาพสมบูรณ์ สวยงามเพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติ และการศึกษาเรียนรู้ของประชาชน
ภาพ/ข้อมูลบทความ : สำนักศิลปากรที่ ๑๑ สงขลา
ชมภาพเก่าเมื่อ 89 ปีก่อน โรงงานแป้งสาคู ณ บ้านคลองแงะ (สะเดา)
13 กรกฎาคม 2568 | 48กว่า 161 ปี สุเหร่าบ้านพรุหมาก มัสยิดแห่งแรกของอำเภอเทพา
13 กรกฎาคม 2568 | 57กัปตันวอสเบียน : ผู้ให้กำเนิดจักรยานพ่วงข้างคันแรกของปักษ์ใต้ ณ เชิงเขาตังกวน (สงขลา)
6 กรกฎาคม 2568 | 1,965ที่มาชื่อบ้านท่าช้าง อ.บางกล่ำ ย้อนรอยชม "เสาหงส์" ครั้งพม่ายกทัพตีหัวเมืองภาคใต้
6 กรกฎาคม 2568 | 346ย้อนตำนานเมื่อครั้งอดีต วงเวียนแยกหลาลุงแสง 3 ยุคสมัย 3 รูปแบบ
6 กรกฎาคม 2568 | 5,896ย้อนชมภูมิปัญญาการทำขวัญข้าว สู่การสร้างวงเวียนพระแม่โพสพ ศูนย์รวมจิตใจชาวระโนด
8 มิถุนายน 2568 | 1,163เปิดที่มาชุมชนประวัติศาสตร์ บ้านควนจง (นาหม่อม)
8 มิถุนายน 2568 | 1,312วิถีมุสลิมบ้านดอนขี้เหล็ก "ประเพณีการทูนพานอาหาร" ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 100 ปี
8 มิถุนายน 2568 | 1,161