จุดเริ่มต้นจากชายฝั่งสงขลาในอดีต ย้อนกลับไปในช่วงต้นทศวรรษ 2470 เมืองสงขลายังคงเป็นชุมชนอันเงียบสงบที่เต็มไปด้วยความหลากหลายทางวัฒนธรรม ผู้คนจากต่างที่มา ทั้งชาวไทย จีน มุสลิม และชาวต่างชาติที่มารับราชการ ต่างใช้ชีวิตร่วมกันอย่างกลมกลืน หนึ่งในบุคคลสำคัญที่เข้ามามีบทบาทในยุคนั้นคือ กัปตันเยอเจน คาร์ล วอสเบียน ชาวเดนมาร์ก อดีตกัปตันเรือพระที่นั่งในราชสำนักของกรมหลวงลพบุรีราเมศวร์
หลังจากเกษียณอายุราชการ กัปตันวอสเบียนได้เลือกปักหลักใช้ชีวิตที่สงขลา ท่านปลูกบ้านอยู่ ติดถนนชายเขา ตำบลบ่อยาง จังหวัดสงขลา ซึ่งอยู่ฝั่งตรงข้ามกับ เขาตังกวน ที่นี่เองได้กลายเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของการพัฒนารถสามล้อพ่วงข้างคันแรกของปักษ์ใต้
ความห่วงใยเล็ก ๆ สู่การสร้างพาหนะ ในบรรยากาศอันเงียบสงบ ณ บริเวณเชิงเขาตังกวน กัปตันวอสเบียนเฝ้าดูหลาน ๆ ที่ต้องเดินทางเข้าเมืองไปโรงเรียนทุกวัน ด้วยความห่วงใยในความปลอดภัยและต้องการให้การเดินทางสะดวกสบายยิ่งขึ้น ท่านจึงเริ่มทดลองดัดแปลง จักรยานธรรมดาให้มีพ่วงข้าง
พ่วงข้างที่ว่านี้ไม่ได้ซับซ้อนอะไรเลย ท่านนำ เก้าอี้หวาย ซึ่งเป็นของที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น มายึดติดเข้ากับด้านข้างของจักรยาน เพื่อให้เด็ก ๆ สามารถนั่งโดยสารได้สะดวก ไม่มีหลังคา ไม่มีโครงเหล็กป้องกันใด ๆ นี่คือพาหนะเรียบง่ายที่ถือกำเนิดขึ้นจากความรักในครอบครัวอย่างแท้จริง
นายเซ่ง: ผู้ขับขี่รถพ่วงข้างคันแรก เมื่อรถพ่วงข้างต้นแบบสร้างเสร็จสมบูรณ์ กัปตันวอสเบียนได้มอบหมายให้ "นายเซ่ง" ชาวบ้านในละแวกนั้นเป็นผู้ขับขี่ พานักเรียนตัวน้อย ๆ ที่บ้านไปส่งที่โรงเรียน และบางครั้งก็นำไปเที่ยวเล่น หรือรับส่งข้าวของเครื่องใช้ที่จำเป็นในตัวเมือง พาหนะคันนี้กลายเป็นจุดสนใจของชาวบ้านในทันที ด้วยรูปลักษณ์ที่แปลกใหม่ แต่ใช้งานได้จริง และยังเหมาะกับสภาพถนนในสมัยนั้นที่ยังขรุขระ การนั่งบนเก้าอี้หวายด้านข้างนั้นให้ความสบายกว่าการซ้อนท้ายจักรยานธรรมดามากนัก
จากพาหนะครอบครัวสู่สัญลักษณ์ประจำเมือง ไม่นานนัก ช่างฝีมือในท้องถิ่นก็เริ่มดัดแปลงจักรยานตามแบบอย่างที่เห็น จนกลายเป็น รถสามล้อพ่วงข้างแบบสงขลา โดยใช้เก้าอี้หวายที่นั่ง ไม่มีหลังคา และไม่มีเครื่องยนต์ใด ๆ ทั้งสิ้น จากสงขลาแนวคิดนี้ได้แพร่กระจายไปยังจังหวัดใกล้เคียง เช่น ปัตตานี ยะลา และนครศรีธรรมราช กลายเป็นพาหนะพื้นถิ่นที่ผู้คนใช้สัญจรกันอย่างแพร่หลายในช่วงหลายทศวรรษต่อมา
แม้ว่าในภายหลังจะมีการพัฒนาให้ติดเครื่องยนต์ในบางจังหวัด แต่ต้นแบบที่แท้จริงของรถสามล้อพ่วงข้างของไทย คือจักรยานพ่วงเก้าอี้หวายแบบไม่มีเครื่องยนต์ ซึ่งเริ่มต้นขึ้นจากความคิดสร้างสรรค์ของกัปตันวอสเบียน ณ บ้านบนถนนชายเขาแห่งนี้นี่เอง
ตำนานที่ยังคงหมุนต่อไป แม้ว่าปัจจุบันรถสามล้อพ่วงข้างแบบใช้แรงคนถีบจะเหลือน้อยลง และถูกแทนที่ด้วยมอเตอร์ไซค์รับจ้างหรือรถยนต์สาธารณะ แต่ในความทรงจำของชาวสงขลา เรื่องราวของกัปตันวอสเบียนและ "จักรยานพ่วงเก้าอี้หวาย" ยังคงชัดเจน เป็นเสี้ยวหนึ่งของประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่สะท้อนถึงความคิดสร้างสรรค์และความห่วงใยอันเรียบง่ายแต่ลึกซึ้ง
ผู้อนุเคราะห์ภาพ/ข้อมูลบทความ : คุณสิทธิชัย วอสเบียน
ที่มาชื่อบ้านท่าช้าง อ.บางกล่ำ ย้อนรอยชม "เสาหงส์" ครั้งพม่ายกทัพตีหัวเมืองภาคใต้
6 กรกฎาคม 2568 | 124ย้อนตำนานเมื่อครั้งอดีต วงเวียนแยกหลาลุงแสง 3 ยุคสมัย 3 รูปแบบ
6 กรกฎาคม 2568 | 1,659ย้อนชมภูมิปัญญาการทำขวัญข้าว สู่การสร้างวงเวียนพระแม่โพสพ ศูนย์รวมจิตใจชาวระโนด
8 มิถุนายน 2568 | 951เปิดที่มาชุมชนประวัติศาสตร์ บ้านควนจง (นาหม่อม)
8 มิถุนายน 2568 | 1,083วิถีมุสลิมบ้านดอนขี้เหล็ก "ประเพณีการทูนพานอาหาร" ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 100 ปี
8 มิถุนายน 2568 | 776เปิดตำนาน...ที่มาชื่อบ้านบ่อแดง อ.สทิงพระ
25 พฤษภาคม 2568 | 1,451ของดีของหรอยท่าเลออก ตลาดริมทางของผู้สัญจรผ่าน ณ สามแยกบ่อทราย (ปากรอ)
25 พฤษภาคม 2568 | 3,742ตำนานทวดเข้...ทวดขุนดำ-ทวดแขนลาย แห่งสายน้ำคลองท่าม่วง อ.ควนเนียง
25 พฤษภาคม 2568 | 2,297