บ้านควนจง ตั้งอยู่ในพื้นที่ ตำบลนาหม่อม อำเภอนาหม่อม จังหวัดสงขลา เป็นชุมชนลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา หนึ่งในพื้นที่ที่มีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งในภาคใต้
ความเป็นมาของชื่อบ้านควนจง เดิมในหมู่บ้านมีเนินเขาเตี้ย ๆ ลักษณะสัณฐานเป็นรูปวงกลม เรียกว่า ควนกลม (ควน แปลว่า เนิน) และมีกระจง ซึ่งเป็นสัตว์จําพวกเก้งขนาดเล็กชุกชุม จึงเรียกเป็นชื่อหมู่บ้านว่า “ควนจง” โดยคาดว่าเป็นหมู่บ้านที่มีการก่อตั้งและมีผู้คนเข้ามาอยู่อาศัยมายาวนานกว่าหนึ่งร้อยปี
อดีตมีบ้านเรือนเพียงไม่กี่หลังตั้งอยู่บริเวณริมทางหลวงหมายเลข 43 (คนในหมู่บ้านเรียกกันว่า ถนนสายเอเชีย) และบริเวณที่เรียกว่า บ้านตีนนา โดยบ้านตีนนาเป็นพื้นที่ศูนย์กลางของหมู่บ้าน ผู้คนสองพื้นที่มีการติดต่อกันด้วยการเดินเท้าเป็นหลัก
(ภาพ: สถานีควนจงปี ปี 2516 , ที่มา : รถไฟไทยดอทคอม)
ในช่วงปี พ.ศ. 2460 มีการสร้างทางรถไฟสายใต้หาดใหญ่-สุไหงโก-ลก มี “สถานีรถไฟควนจง” เป็นหนึ่งในสถานีรถไฟของเส้นทางรถไฟสายใต้ รวมถึงมีการตัดถนนสายเอเชียซึ่งสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2493 จึงสันนิษฐานว่าการเติบโตของหมู่บ้านควนจงเกิดจากเส้นทางคมนาคมทั้งถนนสายเอเชียและเส้นทางรถไฟที่ช่วยให้การเดินทางติดต่อกับพื้นที่อื่น ๆ เป็นไปอย่างสะดวก
ประกอบกับคนดั้งเดิมและคนต่างถิ่นอพยพเข้ามาเป็นแรงงานรับจ้างทํางานก่อสร้างและทํางานในเหมืองแร่ดีบุกที่เคยรุ่งเรืองในอดีต ซึ่งคนงานเหมืองเหล่านี้ได้ลงหลักปักฐานสร้างครอบครัวอย่างถาวรในช่วงเวลานั้นแล้วสืบเชื้อสายมาถึงปัจจุบัน
ซึ่งในปัจจุบันนี้ ภายในหมู่บ้านมีการตั้งถิ่นฐานกระจายอยู่ใน 4 บริเวณหลัก ๆ ที่เรียกกันว่าบ้านริมถนนสายเอเชีย บ้านตีนนา บ้านตก และบ้านกว้าน โดยมีถนนสายหลักและสายรองเชื่อมโยงบริเวณต่าง ๆ ทั้งภายในหมู่บ้านและภายนอกที่มีอาณาเขตติดต่อกันให้สามารถเดินทางได้อย่างสะดวก
ภาพ/ข้อมูล : วิกิชุมชน ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
ย้อนชมภูมิปัญญาการทำขวัญข้าว สู่การสร้างวงเวียนพระแม่โพสพ ศูนย์รวมจิตใจชาวระโนด
8 มิถุนายน 2568 | 44วิถีมุสลิมบ้านดอนขี้เหล็ก "ประเพณีการทูนพานอาหาร" ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 100 ปี
8 มิถุนายน 2568 | 134เปิดตำนาน...ที่มาชื่อบ้านบ่อแดง อ.สทิงพระ
25 พฤษภาคม 2568 | 856ของดีของหรอยท่าเลออก ตลาดริมทางของผู้สัญจรผ่าน ณ สามแยกบ่อทราย (ปากรอ)
25 พฤษภาคม 2568 | 2,745ตำนานทวดเข้...ทวดขุนดำ-ทวดแขนลาย แห่งสายน้ำคลองท่าม่วง อ.ควนเนียง
25 พฤษภาคม 2568 | 1,482ร่องรอยจากอดีต พิพิธภัณฑ์วัดท่าช้าง(บางกล่ำ)
18 พฤษภาคม 2568 | 515เจ้าบ่าวน้อยแห่งควนเขาสูง : วีรบุรุษชุมชนท้องถิ่น บ้านพรุเตาะ ต.ทุ่งใหญ่
18 พฤษภาคม 2568 | 1,187หรางเมืองสงขลาในอดีต ครั้นย้ายเมืองสงขลามาฝั่งบ่อยาง
18 พฤษภาคม 2568 | 1,216