บ้านควนจง ตั้งอยู่ในพื้นที่ ตำบลนาหม่อม อำเภอนาหม่อม จังหวัดสงขลา เป็นชุมชนลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา หนึ่งในพื้นที่ที่มีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งในภาคใต้
ความเป็นมาของชื่อบ้านควนจง เดิมในหมู่บ้านมีเนินเขาเตี้ย ๆ ลักษณะสัณฐานเป็นรูปวงกลม เรียกว่า ควนกลม (ควน แปลว่า เนิน) และมีกระจง ซึ่งเป็นสัตว์จําพวกเก้งขนาดเล็กชุกชุม จึงเรียกเป็นชื่อหมู่บ้านว่า “ควนจง” โดยคาดว่าเป็นหมู่บ้านที่มีการก่อตั้งและมีผู้คนเข้ามาอยู่อาศัยมายาวนานกว่าหนึ่งร้อยปี
อดีตมีบ้านเรือนเพียงไม่กี่หลังตั้งอยู่บริเวณริมทางหลวงหมายเลข 43 (คนในหมู่บ้านเรียกกันว่า ถนนสายเอเชีย) และบริเวณที่เรียกว่า บ้านตีนนา โดยบ้านตีนนาเป็นพื้นที่ศูนย์กลางของหมู่บ้าน ผู้คนสองพื้นที่มีการติดต่อกันด้วยการเดินเท้าเป็นหลัก
(ภาพ: สถานีควนจงปี ปี 2516 , ที่มา : รถไฟไทยดอทคอม)
ในช่วงปี พ.ศ. 2460 มีการสร้างทางรถไฟสายใต้หาดใหญ่-สุไหงโก-ลก มี “สถานีรถไฟควนจง” เป็นหนึ่งในสถานีรถไฟของเส้นทางรถไฟสายใต้ รวมถึงมีการตัดถนนสายเอเชียซึ่งสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2493 จึงสันนิษฐานว่าการเติบโตของหมู่บ้านควนจงเกิดจากเส้นทางคมนาคมทั้งถนนสายเอเชียและเส้นทางรถไฟที่ช่วยให้การเดินทางติดต่อกับพื้นที่อื่น ๆ เป็นไปอย่างสะดวก
ประกอบกับคนดั้งเดิมและคนต่างถิ่นอพยพเข้ามาเป็นแรงงานรับจ้างทํางานก่อสร้างและทํางานในเหมืองแร่ดีบุกที่เคยรุ่งเรืองในอดีต ซึ่งคนงานเหมืองเหล่านี้ได้ลงหลักปักฐานสร้างครอบครัวอย่างถาวรในช่วงเวลานั้นแล้วสืบเชื้อสายมาถึงปัจจุบัน
ซึ่งในปัจจุบันนี้ ภายในหมู่บ้านมีการตั้งถิ่นฐานกระจายอยู่ใน 4 บริเวณหลัก ๆ ที่เรียกกันว่าบ้านริมถนนสายเอเชีย บ้านตีนนา บ้านตก และบ้านกว้าน โดยมีถนนสายหลักและสายรองเชื่อมโยงบริเวณต่าง ๆ ทั้งภายในหมู่บ้านและภายนอกที่มีอาณาเขตติดต่อกันให้สามารถเดินทางได้อย่างสะดวก
ภาพ/ข้อมูล : วิกิชุมชน ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
ชมภาพเก่าเมื่อ 89 ปีก่อน โรงงานแป้งสาคู ณ บ้านคลองแงะ (สะเดา)
13 กรกฎาคม 2568 | 323กว่า 161 ปี สุเหร่าบ้านพรุหมาก มัสยิดแห่งแรกของอำเภอเทพา
13 กรกฎาคม 2568 | 287ย้อนประวัติเรือพัทลุง เรือที่ใช้ติดต่อราชการระหว่างเมืองสงขลา-เมืองพัทลุง
13 กรกฎาคม 2568 | 315กัปตันวอสเบียน : ผู้ให้กำเนิดจักรยานพ่วงข้างคันแรกของปักษ์ใต้ ณ เชิงเขาตังกวน (สงขลา)
6 กรกฎาคม 2568 | 2,160ที่มาชื่อบ้านท่าช้าง อ.บางกล่ำ ย้อนรอยชม "เสาหงส์" ครั้งพม่ายกทัพตีหัวเมืองภาคใต้
6 กรกฎาคม 2568 | 537ย้อนตำนานเมื่อครั้งอดีต วงเวียนแยกหลาลุงแสง 3 ยุคสมัย 3 รูปแบบ
6 กรกฎาคม 2568 | 6,558ย้อนชมภูมิปัญญาการทำขวัญข้าว สู่การสร้างวงเวียนพระแม่โพสพ ศูนย์รวมจิตใจชาวระโนด
8 มิถุนายน 2568 | 1,447วิถีมุสลิมบ้านดอนขี้เหล็ก "ประเพณีการทูนพานอาหาร" ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 100 ปี
8 มิถุนายน 2568 | 1,315