เทพา เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสงขลา ในสมัยโบราณมีฐานะเป็นเมืองชื่อ “เทพา” เป็นเมืองเล็กๆ ที่ปรากฏในประวัติศาสตร์ทุกยุคทุกสมัย ในสมัยกรุงสุโขทัย (แผนที่ประเทศไทย : ทองใบ แตงน้อย) เมืองเทพาขึ้นอยู่กับเมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งมีพระพนมวัง และนางสะเตียงทองครองเมืองนครศรีธรรมราช ในสมัยกรุงศรีอยุธยาก็มีชื่อเมืองเทพาปรากฏอยู่ว่า เป็นเมืองจัตวาขึ้นอยู่กับเมืองพัทลุง ตรงกับแผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาธิราช พ.ศ.2291( พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ) สมัยกรุงธนบุรีพ.ศ. 2318 ปรากฏชื่อเมืองเทพาให้ยกทัพไปช่วยเมืองจะนะปราบโจรมลายู และสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ประมาณปี พ.ศ. 2329 สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าให้ยกเมืองสงขลาขึ้นเป็นเมืองตรี และโปรดเกล้าฯให้ยกเมืองเทพาขึ้นกับเมืองสงขลา
ต่อมาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯให้เจ้าเมืองสงขลาต่อเรือ 30 ลำ เจ้าเมืองสงขลาจึงให้คนไปต่อเรือที่เมืองเทพา สมัยรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสเมืองสงขลา มีบรรดาเจ้าเมืองต่างๆทางภาคใต้ไปรับเสด็จมากมาย รวมทั้งเจ้าเมืองเทพา ชื่อ “กล่อม” เฝ้ารับเสด็จด้วยและในสมัยรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสต้นหัวเมืองใหญ่ทางภาคใต้ พ.ศ. 2432 ในการเสด็จประพาสต้นคราวนั้น ได้ทรงเยี่ยมเมืองเทพาด้วย
เมืองเทพามีสภาพเป็นเมืองตลอดมาจนพ.ศ. 2444 - 2447 รัชกาลที่ 5 ได้ทรงปรับปรุงกิจการบ้านเมืองเกี่ยวกับการปกครอง ทรงจัดตั้งมณฑลขึ้น และแยกเมืองเทพาตั้งขึ้นเป็น “อำเภอเทพา” ขึ้นกับจังหวัดสงขลา โดยตั้งที่ว่าการอำเภอที่บ้านพระพุทธ หมู่ที่ 2 ริมแม่น้ำเทพา เพื่อความสะดวกในการติดต่อค้าขาย ต่อมาการคมนาคมเจริญขึ้น มีรถไฟสายใต้ตัดผ่านอำเภอเทพา ซึ่งห่างจากที่ว่าการอำเภอประมาณ 8 กิโลเมตร
จนกระทั่งปี พ.ศ.2475 ทางราชการได้ย้ายที่ว่าการอำเภอเทพามาตั้งที่บ้านท่าพรุ หมู่ที่ 1 ตำบลเทพา(ที่ตั้งปัจจุบัน) ซึ่งใกล้กับสถานีรถไฟเทพา ซึ่งขณะนั้นมีชื่อว่า “สถานีท่าม่วง” ครั้นย้ายที่ว่าการอำเภอเทพามาตั้งใกล้สถานีรถไฟแล้ว ทางการรถไฟจึงได้เปลี่ยนชื่อสถานีท่าม่วง มาเป็น “สถานีเทพา” ตามชื่ออำเภอจนปัจจุบัน
ในอดีตผู้คนจะใช้การคมนาคมทางน้ำเป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากเมืองเทพาสมัยก่อนตั้งอยู่ปากแม่น้ำ ที่ออกสู่ทะเล จนก่อให้เกิดภูมิปัญญาในการต่อเรือ “กอและ” ของชาวมุสลิมบ้านพระพุทธ ในปัจจุบันมีการติดต่อทางบกด้วยถนนสายเอเชียที่เชื่อมระหว่าง จังหวัดต่างของภาคใต้และประเทศเพื่อนบ้าน
อำเภอเทพาอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัดสงขลา อยู่ห่างจากตัวจังหวัดสงขลาประมาณ 78 กิโลเมตร มีพื้นที่ประมาณ 978 ตารางกิโลเมตร มีประชากร 69,278 คน (พ.ศ. 2551) แบ่งพื้นที่ปกครองเป็น 7 ตำบล 67 หมู่บ้าน 2 เทศบาลตำบล และ6 องค์การบริหารส่วนตำบล อาณาเขตทิศเหนือจดทะเลอ่าวไทย ทิศตะวันออกจดอำเภอหนองจิกและอำเภอโคกโพธ์ของจังหวัดปัตตานี ทิศตะวันตกจดอำเภอจะนะ และทิศใต้จดอำเภอนาทวี
ชุมชนโบราณบ้านปะโอ ชุมชนเก่าแก่สมัยแรกเริ่มประวัติศาสตร์สงขลา
1 กันยายน 2567 | 340ลุ่มน้ำคลองภูมี ลำน้ำหล่อเลี้ยงและยึดโยงชีวิตของผู้คน 4 อำเภอในพื้นที่จังหวัดสงขลา
1 กันยายน 2567 | 1,277เที่ยววัดแหลมพ้อ ชมพระนอนเด่นเป็นสง่าคู่ทะเลสาบสงขลาและเชิงสะพานติณสูลานนท์
1 กันยายน 2567 | 210ปลากะพงสามน้ำ ของดีของหรอยคู่ทะเลสาบสงขลา
25 สิงหาคม 2567 | 200อาคารสโมสรจังหวัดสงขลา โบราณสถานแห่งความทรงจำของคนสงขลาแต่แรก
25 สิงหาคม 2567 | 339เรื่องเล่าการก่อสร้างทางรถไฟหาดใหญ่ ผ่านมุมมองของคนงานรถไฟ
25 สิงหาคม 2567 | 490ชุมชนมุสลิมสงขลา ณ เมืองไชยา สุราษฎร์ธานี
18 สิงหาคม 2567 | 303ย้อนประวัติท่าเรือน้ำลึกสงขลา กับการใช้ระยะเวลาก่อสร้างถึง 30 ปี
18 สิงหาคม 2567 | 393