วันนี้เราขอนำเสนอเรื่องเล่าในจังหวัดสงขลา ภายใต้วัฒนธรรมในท้องถิ่นที่เรียกได้ว่าเป็นของสะสม ในด้านของอาวุธ ปืน มีด ต่ในที่นี้เราจะคุยกันเรื่อง"ลูกขวาน" ลูกขวานเป็นอาวุธชนิดหนึ่งที่คนไทยโบราณมักพกพาอยู่เสมอ โดยเฉพาะคนภาคใต้ที่อาศัยอยู่ตั้งแต่จังหวัดสุราษฎร์ธานีไปจนถึงจังหวัดสงขลา มีประโยชน์ในการใช้ป้องกันตัวจากภัยต่าง ๆ เช่น การต่อสู้ การทะเลาะวิวาท ฯลฯ ลูกขวานเป็นอาวุธที่มีลักษณะคล้ายขวาน เพียงแต่มีขนาดที่เล็กกว่าคือมีขนาดประมาณความกว้าง 2.5 นิ้ว ยาวประมาณ 3 นิ้ว ลูกขวานชนิดนี้นิยมเรียกกันว่า "ลูกขวานหย่านมแม่" วัสดุที่นิยมใช้ในการทำลูกขวานคือไม้เนื้อแข็งชั้นดีหรือ เขาสัตว์ชนิดต่าง ๆ ได้แก่ เขาวัว เขาควาย เขากวาง ฯลฯ
การใช้งานลูกขวานในการป้องกันตัวนี้ นิยมใช้อยู่ 2 วิธี คือการฟันเข้าไปที่หน้าคู่วิวาท ซึ่งเรียกกันว่า "สับหน้า" และ การสับกะโหลกศีรษะของคู่วิวาท ซึ่งเรียกกันว่า "เฉียงหัว" สมัยแต่แรก "ลูกขวาน" เป็นอาวุธประจำกายชายชาวสงขลาท้องทุ่งเหมือนชายอิสลามก็มี กริช หรือ บางชุมชนก็ มีดปาดตาล ฯลฯ ไปไหนมาไหนก็พกพามีการประดับ ตกแต่งให้งดงามบ่งบอกถึงฐานะของเจ้าของและผู้ครอบครอง
ลูกขวานจึงเป็นที่รักที่หวงแหนของเจ้าของมาก เพราะหากบิ่น หรือแหว่ง จะลับคมขวานให้เหมือนเดิมจะลับได้ยากและใช้เวลานาน จนคนใต้มีคำประชดเรียกลูกชายหัวแก้วหัวแหวนว่า "ลูกขวาน" เป็นลูกที่ พ่อแม่รักประดุจ"ลูกขวาน" อาวุธประจำกาย นอกจากเป็นเครื่องมือประจำกายแล้ว ยังมีเรื่องในเรื่องในท้องถิ่นเป็นตำนาน เล่าว่า เจ้าของขวานมีความจำเป็นต้องไป ธุระที่วัด แต่จะพกลูกขวานไปด้วยคงเป็นการน่าเกลียดจึงวางลูกขวานไว้ที่บ้าน ถึงคราวจะเกิดเรื่อง หลานชายของเมียมาพบลูกขวานเข้าจึงนำไปเล่น สับเอาก้อนหินจนลูกขวานแหว่งไปราสา (เยอะ) เมียตกใจมากเพราะหากผัวกลับมาเห็นลูกขวานจะต้องโมโหโกรธเป็นฟืนไปไฟใหญ่ถึงขั้นอภัยกันไม่ได้ที่เดียว เมียจึงเก็บลูกขวานซ่อนเอาไว้
และในช่วงเวลาค่ำฝ่ายเมียจึงได้ชวนผัวมาอาบน้ำเอาอาหารมาตั้ง บริการเอาใจเป็นอย่างดี กินข้าวเสร็จรีบชวนผัวเข้านอนแต่ ในเวลาหัวค่ำเอาอกเอาใจจนกระทั้งจะเข้าด้ายเข้าเข็ม จึงเอามือยันอกผัวไว้บอกว่ามีเรื่องจะขอโทษสักเรื่องขอผัวอย่าโกรรธ ผัวก็ตกลงยินยอมโดยดีเมียจึงเล่าเรื่องลูกขวานแหว่งให้ฟังขอโทษที่มิได้รักษาระวังให้ดี ผัวก็บอกว่าไม่เป็นไรพรุ่งนี้ค่อยว่ากันโถ ๆ
นิทานเรื่องลูกขวานก็จบลงด้วยดี โดยการเคลียร์กันในมุ้ง เป็นนิทานขำขันชี้ให้เห็นว่าเป็นเรื่องใหญ่ ต้องทุ่มเทขนาดไหนในการจัดการปัญหา และลูกขวานยังถูกนำไปทำภาพยนต์ นำแสดงโดย ลุงแอ๊ด สมบัติ เมทะนี หลายสิบปีมาแล้ว
หมายเหตุ : คำว่า "แหว่งราสา" คือคมขวานแหว่งไปมาก คำว่า "ค่อยโถ ๆ" คือค่อยถู เป็นอาการของคนลับขวานที่ต้องโยกตัวไปข้างหน้าพร้อมกับออกแรงกด จนกว่าจะลับขวานเสร็จ)
ขอบคุณภาพข้อมูล : Aey Sungsuwan
บ้านสนามชัย อ.สทิงพระ สนามรบแห่งชัยชนะของบรรพชนไทย
9 มิถุนายน 2567 | 3,127ปลาพะยูน สู่ปากพะยูน จังหวัดพัทลุง
9 มิถุนายน 2567 | 150วัดพังยาง อ.ระโนด ส่วนหนึ่งของชุมชนโบราณพังยาง ที่ยังหลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน
9 มิถุนายน 2567 | 162ตำนานเล่าขานบ้านเขาพระ อ.รัตภูมิ
19 พฤษภาคม 2567 | 155เจดีย์แห่งศรัทธา เจดีย์สมเด็จเจ้าเกาะยอ กับประเพณีแห่ผ้าขึ้นเขากุฏิ
19 พฤษภาคม 2567 | 83อุโบสถวัดดีหลวงใน ร่องรอยความเจริญของพุทธศาสนาบนคาบสมุทรสทิงพระ ในสมัยอยุธยา
19 พฤษภาคม 2567 | 114บ้านคูน้ำรอบ หมู่บ้านที่เป็นเกาะหนึ่งเดียวในอำเภอจะนะ
12 พฤษภาคม 2567 | 104อุโมงค์เบตงมงคลฤทธิ์ อุโมงค์ลอดภูเขาแห่งแรกของไทย
12 พฤษภาคม 2567 | 73