
ชุมชนบ้านดอนขี้เหล็ก ตั้งอยู่ในพื้นที่หมู่ 5 ตำบลพะวง อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา เป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาอย่างยาวนาน ผู้คนดั้งเดิมในชุมชนนับถือศาสนาอิสลาม แต่ในปัจจุบันเป็นชุมชนพหุวัฒธรรมผู้คนต่างศาสนาได้เข้ามาอาศัยอยู่ร่วมกัน แต่ประชากรส่วนใหญ่ในชุมชนยังคงนับถือศาสนาอิสลาม และมีวิถีวัฒนธรรมภายในชุมชนที่น่าสนใจในหลากหลายด้าน

อัตลักษณ์สำคัญของชุมชนดอนขี้เหล็กที่ยังปรากฎให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน คือ “วิถีการทูนพาน” เป็นประเพณีเก่าแก่ที่มีความเป็นมากว่า 100 ปีของบ้านดอนขี้เหล็ก และเป็นชุมชนหนึ่งเดียวที่มีการใช้พานทองเหลืองซึ่งคนในชุมชนได้ร่วมกันอนุรักษ์และสืบสานมาจนถึงปัจจุบัน จึงถือเป็นประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจเป็นอย่างมากของชุมชนบ้านดอนขี้เหล็ก

การยกพาน คือ เป็นประเพณีดั้งเดิมที่ได้รับการสืบทอดและถือปฏิบัติมาอย่างยาวนานเกือบ 100 ปี ซึ่งมีภาพถ่ายปรากฎเป็นหลักฐานในพิพิธภัณฑ์ทักษิณคดีสงขลาให้ได้ศึกษาและเรียนรู้

ประเพณีการยกพานในชุมชนบ้านดอนขี้เหล็ก จะจัดขึ้นในเทศกาลสำคัญๆในชุมชนประมาณปีละ 3 ครั้ง อาทิ วันฮารีรายอ กิจกรรมเมาลิดิ้นนาบีมูฮัมหมัด(ซ.ล.) กิจกรรมซียาเราะกูโบร์ และการต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองที่เข้ามาเยี่ยมชมชุมชนในช่วงกิจกรรมสำคัญ เป็นต้น

เมื่อถึงเทศกาลดังกล่าว แต่ละบ้านหรือแต่ละครัวจะจัดเตรียมอาหารทั้งอาหารคาว หวาน และผลไม้ ใส่ในพาน เพื่อมาต้อนรับแขก โดยเจ้าของพานจะยกพานขึ้นตั้งบนศรีษะ ชาวบ้านเรียกว่า "ทูนพาน" และเดินมารวมตัวกันที่มัสยิดเพื่อรับประทานอาหารร่วมกันอย่างสนุกสนาน ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่สวยงามของชุมชน

ประเพณีการทูนพานของวิถีชุมชนชาวมุสลิมในปัจจุบัน ได้เลือนหายไปจนเกือบหมด ภาพบรรยากาศเหล่านี้จึงหาดูได้ยากนัก ชาวบ้านดอนขี้เหล็กจึงร่วมแรงร่วมใจกันอนุรักษณ์ประเพณีเหล่านี้ไว้ เพื่อคงไว้ซึ่งอัตลักษณ์และความงดงามเหล่านี้ไม่ให้ถูกกลืนหายไปตามกาลเวลา

ขอบคุณภาพ/ข้อมูล : ที่ นี่ บ้ า น ด อ น ขี้ เ ห ล็ ก
ต้นแบบโบสถ์พอเพียง : "อุโบสถดิน" แห่งแรกและแห่งเดียวในภาคใต้ ณ วัดสันติวรคุณ (สะเดา)
9 พฤศจิกายน 2568 | 158“สำนักสงฆ์เกาะโอน” อ.สะเดา สถานที่สงบกลางป่า กับตำนานทวดเขาวังชิง ผู้ศักดิ์สิทธิ์
9 พฤศจิกายน 2568 | 146พาชมฟาร์มของแม่ : จากพระเมตตาสู่ความยั่งยืนของชุมชน ฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ อ.คลองหอยโข่ง
4 พฤศจิกายน 2568 | 214ในรอยจะนะ : "วังเก่า ช้างเจ้าเมือง และเหมืองสามคด”
26 ตุลาคม 2568 | 480เรื่องเล่าขนหัวลุก...คืนมืดบนทางหลวงสายเอเชีย เมื่อเงาไม่ใช่เพียงภาพลวงตา
26 ตุลาคม 2568 | 420ย้อนชมภาพ “คู่พระบารมีแห่งแผ่นดิน” เมื่อครั้งในหลวงรัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถฯ เสด็จเยือนสงขลาครั้งแรก
26 ตุลาคม 2568 | 674เทศกาลกินเจหาดใหญ่ : มรดกแห่งศรัทธาชาวไทยเชื้อสายจีน
19 ตุลาคม 2568 | 755