นาหม่อมเมืองน่าอยู่ หลวงปู่ลิ้นดำคู่บ้าน อาหารพื้นบ้านมากมี ทุเรียนพันธุ์ดี พื้นที่เศรษฐกิจพอเพียง ขึ้นคำขวัญประจำอำเภอนาหม่อมมาขนาดนี้ หลายคนคงรู้ว่า วันนี้เราจะมาพูดถึงอำเภอนาหม่อมกัน
นาหม่อม เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสงขลา เดิมนาหม่อมอยู่เขตการปกครองของอำเภอหาดใหญ่ "ชื่อว่าตำบลทุ่งพระเคียน" มีขุนมหาศักดิ์ภักดี เป็นกำนันปกครองที่นี่ ต่อมาในปี พ.ศ. 2536 พระยาวิเชียรคีรี (ชม) ผู้ว่าราชการเมืองสงขลา เห็นว่ากรมการในเมืองสงขลามีมากจึงยกเลิกนายอำเภอและนายแขวงเสีย ตั้งเป็นนายตำบลบ้าน คือ บ้านหนึ่งมีนายบ้านผู้หนึ่งกำกับ อำเภอหนึ่งจึงแยกเป็นนายบ้านหลายสิบตำบล ปรากฏว่าบริเวณท้องที่หาดใหญ่และบริเวณใกล้เคียงในยุคนั้น ขึ้นกับ อำเภอหลวงรักษาพลสยาม “บ้านนาหม่อม” มี 1 บ้าน 3 เรือน ขึ้นกับอำเภอนี้ เช่นเดียวกับ “บ้านทุ่งขมิ้น” มี 1 บ้าน 64 เรือน “บ้านหาดใหญ่” มี 1 บ้าน 4 เรือน เป็นต้น
มีคนเฒ่าคนแก่เล่าให้ฟังว่า ที่มาของชื่อนาหม่อม คือ นานมาแล้วมีหม่อมท่านหนึ่ง ชื่อว่า “หม่อมเด่น” ไม่ปรากฏว่าอยู่ในราชตระกูลใด ได้ควบคุมกองทัพและเสบียงอาหารในการทำสงคราม ในสมัยนั้นเรียกว่า ศึกแขก เมื่อสงครามสงบลง หม่อมเด่นไม่ประสงค์จะกลับไปเมืองหลวง หม่อมเด่นจึงทำหนังสือถวายเจ้าเมืองนครศรีธรรมราชเพื่อขออยู่ที่นี่ เนื่องจากว่าเบื่อหน่ายการเป็นทหารและการทำศึกสงคราม หม่อมเด่นจึงได้ชักชวนลูกน้องช่วยกันหักร้างถางป่าเพื่อใช้เป็นที่ทำกินและได้ยึดพื้นทีี่นี่ประกอบ อาชีพทำนา
คนในชุมชนนั้นเมื่อจะไปช่วยหม่อมเด่นทำนาถามว่าไปไหน เขาจะ ตอบว่า “ไปช่วยทำนาหม่อมเด่น” นาน ๆ ไป ผู้คนมากขึ้นทำอะไรก็ทำเร็ว ๆ เพื่อไม่ให้เสีย เวลา เมื่อถามว่าไปไหน ก็จะตอบว่า “ไปนาหม่อม” (ไปทำนาให้หม่อม) ตอนหลังเมื่อจะตั้งเป็นหมู่บ้านชาวบ้านเลยเรียกว่า “บ้านนาหม่อม” มาจนปัจจุบันนี้
ในปี พ.ศ. 2468 ได้เปลี่ยนชื่อ “ตำบลทุ่งพระเคียน” เป็น “ตำบลนาหม่อม” เพื่อเป็นการระลึกถึงคุณงามความดีของหม่อมหลวงเด่น จึงได้เปลี่ยนชื่อให้ ตำบลทุ่งพระเคียน เป็นตำบลนาหม่อม
ปี พ.ศ. 2500 กระทรวงมหาดไทยได้แยกตำบลนาหม่อมออกเป็น 4 ตำบล คือ ตำบลนาหม่อม ตำบลคลองหรัง ตำบลพิจิตร และตำบลทุ่งขมิ้น และต่อมาปี พ.ศ. 2520 นายวิเชียร สุคนธาภิรมย์ ณ พัทลุง นายอำเภอหาดใหญ่ในขนาดนั้น พิจารณาว่าท้องที่ในอำเภอหาดใหญ่มีพื้นที่กว้างใหญ่ยากแก่การปกครองและดูแลทุกข์สุขได้ทั่วถึง จึงได้เสนอรวม 4 ตำบล ดังกล่าว คือ ตำบลนาหม่อม ตำบลคลองหรัง ตำบลพิจิตร และตำบลทุ่งขมิ้น ยกฐานะขึ้นเป็น “กิ่งอำเภอนาหม่อม” จนได้รับการยกฐานะเป็นกิ่งอำเภอนาหม่อมตั้งแต่ วันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2524 และเริ่มเปิดกิจการให้กับประชาชนได้เมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2524
ต่อมากระทรวงมหาดไทยได้มีพระรากฤษฎีกายกฐานะ “กิ่งอำเภอนาหม่อม” เป็น “อำเภอนาหม่อม” ตั้งแต่วันที่ 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2537
ขอบคุณข้อมูล : ร้อยเรื่องเมืองสงขลา , องค์การบริหารส่วนตำบลนาหม่อม
ขอบคุณภาพ : อำเภอนาหม่อม
ร่องรอยจากอดีต พิพิธภัณฑ์วัดท่าช้าง(บางกล่ำ)
18 พฤษภาคม 2568 | 90เจ้าบ่าวน้อยแห่งควนเขาสูง : วีรบุรุษชุมชนท้องถิ่น บ้านพรุเตาะ ต.ทุ่งใหญ่
18 พฤษภาคม 2568 | 81หรางเมืองสงขลาในอดีต ครั้นย้ายเมืองสงขลามาฝั่งบ่อยาง
18 พฤษภาคม 2568 | 116บัวของคนภาคใต้...ที่ไม่ได้หมายถึงดอกบัว
11 พฤษภาคม 2568 | 409ร่องรอยเจดีย์บนเกาะหนู โบราณสถานสำคัญสมัยอาณาจักรอยุธยา
11 พฤษภาคม 2568 | 419ศาลาตาเล่อเท่อ ที่พึ่งของชาวบ้านเมื่อของสำคัญสูญหาย
27 เมษายน 2568 | 783จากอดีตบ้านทุ่งเหม็นขี้ สู่บ้านทุ่งขมิ้น(นาหม่อม)
27 เมษายน 2568 | 409บุกป่าหาน้ำตกลับ...น้ำตกโตนหน้าผี ณ เขาพระ อ.รัตภูมิ
27 เมษายน 2568 | 729