หาดใหญ่ ปรากฏหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ครั้งแรกจากพงศาวดารเมืองสงขลา และเหตุการณ์กบฏไทรบุรี ปรากฏชื่อ “ทุ่งหาดใหญ่” “หาดใหญ่” “ตำบลท่าหาดใหญ่” พ.ศ. 2381 แต่หากย้อนไปไกลกว่านั้นเราจะพบว่าหาดใหญ่มีอดีตที่น่าสนใจ HatyaiFocus เคยพาทุกคนไปค้นหาคำตอบว่า คนใต้มาจากไหน แต่วันนี้เราจะพาทุกคนมาสืบหาบรรพบุรุษรุ่นแรก ๆ ของเมืองหาดใหญ่ รวมทั้งผู้เขียนเป็นอีกคนที่มีข้อสงสัย เพราะมีโอกาสเดินทางไปที่บริเวณโรงพยาบาลหาดใหญ่ และพบกับศาลาทวดทอง ซึ่งจารึกไว้ว่า ทวดทอง เป็นต้นสกุลของคนหาดใหญ่หลายคน
วันนี้เราจะมาไขคำตอบกันว่า ทวดทอง คือใคร มีความสำคัญอย่างไรกับเมืองหาดใหญ่ จากแผ่นทองเหลืองที่จารึกไว้ใกล้ ๆ บริเวณศาลาทวดทอง บันทึกไว้ว่าจากการสืบสาวราวเรื่องแม้ไม่ทราบว่าท่านเป็นใคร มาจากไหน และมีความเป็นมาอย่างไร แต่หากย้อนอดีตสู่ยุคสมัยยังไม่มีตึกรามบ้านช่อง ถนนหนทางรางรถไฟ รวมไปถึงยังไม่ปรากฏแม้กระทั่งชื่อของหาดใหญ่ในแผนที่ประเทศ มากกว่า 10 ชั่วคนมาแล้ว
สืบทราบได้ว่าทวดทองและเหล่าบริวารพวกพ้องถือครองแผ่นดินรายรอบปริมณฑลอาณาบริเวณนี้ ยาวไปจนถึงคลองอู่ตะเภา ย่านบ้านบางหัก บ้านกลาง บ้านฉางออกบ้านฉางตก บ้านเกาะเลียบ บ้านโคกเสม็ดชุน วัดศรีสว่างวงศ์ สนามจิระนครฯ ท่านและเหล่าบริวารร่วมกันบุกเบิกป่ากันดาร หักร้าง ถางพง จากป่าให้กลายเป็นแผ่นดิน
เมื่อถึงคราวทวดทองถึงแก่กรรมลูกหลานนำสรีระสังขารมาฝังไว้ที่ “ป่าช้าเปลวทวดทอง” เป็นที่ดินป่าช้าเปลว เผาฝังคนตายมาหลายชั่วอายุคน บริเวณแห่งนี้มีสภาพเป็นป่าทุ่งหญ้า มีเถาไม้เล็ก พืชเถาวัลย์ขึ้นไปทั่ว และเมื่อปี พ.ศ. 2500 มีการล้างป่าช้าตามประเพณี เพื่อสร้างโรงพยาบาล และจัดทำถนนบริเวณโดยรอบ ต่อมามีการพบร่องรอยป่าช้าและศาลทวดทอง และเมื่อปี พ.ศ.2550 มีการปรับปรุงเป็น “อนุสรณ์สถานทวดทอง” มี “ศาลาจัตุรมุขทวดทอง” ซึ่งเป็นที่สถิตของจิตวิญญาณทวดทวง และมีศาลทวดโพธิ์อยู่ทางด้านซ้าย
สิ่งที่สงสัยคือคนสมัยก่อนทราบได้อย่างไรว่า ทวดทอง สถิตอยู่ตรงนี้ คุณ Ravio เล่าให้ฟังว่า จากการสอบถามคนเก่าคนแก่ ได้ความว่าหนูแก้วยาว บุญศรีรัตน์ เป็นคนที่เข้าทรง เธอเป็นคนไทย ตัวดำ สูงใหญ่ ขอบนุ่งโสร่ง ใส่เสื้อกล้ามบ้าง เสื้อธรรมดาบ้าง บ้านอยู่ใกล้กับอุโมงค์รถไฟสายหนึ่งเยื้องกับบ้านรังนกนางแอ่น การเข้าทรง “ทวดทอง” สมัยนั้นก็จะเชิญคนทรงหนูแก้วยาว ให้เดินจากสุดสายหนึ่งมายังที่ตั้งศาลาทวดทองปัจจุบัน สมัยแรกขุนนิพัทธ์จีนนคร (เจียกีซี) เชิญมาเข้าทรง เพื่อเป็นการสร้างขวัญกำลังใจให้ชาวบ้าน และคนงานของท่าน การเข้าทรงต้องเตรียมยาฝิ่นก็มาคลุกกับยาเส้น แล้วมวนใบจากเป็นบุหรี่ให้ร่างทรงสูบ
พอเจ้าเข้าทรงได้แล้วจะมีอาการเลื้อยเหมือนงูตัวใหญ่ คนใต้รุ่นก่อนจะนับถืองูใหญ่ งูจงอาง บ้องหลา ชาวบ้านจะถามสารทุกข์สุกดิบความเจ็บไข้ได้ป่วย คดีความต่าง ๆ จากคนทรงทวดทอง จนได้เวลาสมควรแล้วทวดก็ออกจากร่างทรงไป ชาวบ้านถามชื่อทวด ทวดก็บอกว่าชื่อ ทอง เลยเป็นตำนานส่วนหนึ่งของคนหาดใหญ่ว่ามีบรรพบุรุษชื่อทอง
เทศบาลนครหาดใหญ่ให้ข้อมูลว่า เมื่อครั้งทวดทองยังมีชีวิตท่านเป็นนายโรงมโนราห์ฝึกสอนลูกศิษย์ไว้เป็นจำนวนไม่น้อย ด้วยเหตุนี้นักเลงหนังตะลุงหรือมโนราห์จะเชิดเครื่องสามครั้ง หรือบางคนมีศรัทธาจะร้องรำถวายทวดทองก่อนจะเดินทางผ่านไป แม้ทวดทองจะจากไปยาวนานแต่ยังมีสายเลือดของทวดทองอยู่ทั่วนครหาดใหญ่
“ทวดทอง” ถือเป็นอีกรากเหง้าเก่าแก่ที่สุดที่ชาวหาดใหญ่สืบสาวได้ขณะนี้ ปัจจุบันผู้สืบเชื้อสายของทวดทองมี 10 - 11 ชั่วคน มีบทบาทอยู่ในเขตพื้นที่ของเทศบาลนครหาดใหญ่ ทั้งด้านการศาสนา การศึกษา สังคม ศิลปะ โดย ดร.ไพร พัฒโน นายกเทศมนตรีนครหาดใหญ่ เป็นอีกหนึ่งคนที่มีเชื้อสายทวดทอง ทุกปีทางเทศบาลนครหาดใหญ่จะมีการจัดงาน “มหกรรมโนราโรงครู...เรียนรู้หนังตะลุง” มีการขออนุญาต ขอขมา และขอพรจาก “ทวดทอง” ใน “ศาลาจัตุรมุขอนุสรณ์สถานทวดทอง” ในโรงพยาบาลหาดใหญ่นั่นเอง
ขอบคุณภาพ/ข้อมูล : กุญชรสาร , Ravio , เทศบาลนครหาดใหญ่
เขียนและเรียบเรียง : HatyaiFocus
เปิดตำนาน...ที่มาชื่อบ้านบ่อแดง อ.สทิงพระ
25 พฤษภาคม 2568 | 472ของดีของหรอยท่าเลออก ตลาดริมทางของผู้สัญจรผ่าน ณ สามแยกบ่อทราย (ปากรอ)
25 พฤษภาคม 2568 | 2,203ตำนานทวดเข้...ทวดขุนดำ-ทวดแขนลาย แห่งสายน้ำคลองท่าม่วง อ.ควนเนียง
25 พฤษภาคม 2568 | 955ร่องรอยจากอดีต พิพิธภัณฑ์วัดท่าช้าง(บางกล่ำ)
18 พฤษภาคม 2568 | 470เจ้าบ่าวน้อยแห่งควนเขาสูง : วีรบุรุษชุมชนท้องถิ่น บ้านพรุเตาะ ต.ทุ่งใหญ่
18 พฤษภาคม 2568 | 834หรางเมืองสงขลาในอดีต ครั้นย้ายเมืองสงขลามาฝั่งบ่อยาง
18 พฤษภาคม 2568 | 869บัวของคนภาคใต้...ที่ไม่ได้หมายถึงดอกบัว
11 พฤษภาคม 2568 | 830ร่องรอยเจดีย์บนเกาะหนู โบราณสถานสำคัญสมัยอาณาจักรอยุธยา
11 พฤษภาคม 2568 | 1,173