หางานหาดใหญ่ หาดใหญ่ ชัดทุกเรื่องเมืองหาดใหญ่ สงขลา อับเดตข่าวหาดใหญ่ Hatyaifocus สาวสวยหาดใหญ่ หนุ่มหล่อหาดใหญ่

เรื่องราวหาดใหญ่

ตำนานที่หายสาบสูญ...ช้างแคระแห่งลุ่มทะเลสาบสงขลา
14 กันยายน 2568 | 13,974

จากการสืบค้นข้อมูล ในอดีตทราบว่าพื้นที่แห่งหนึ่งในจังหวัดสงขลา มีสัตว์ประเภทหนึ่งลักษณะเหมือนช้างแต่ตัวเท่าหมูอาศัยอยู่ ซึ่งผู้คนเรียกกันว่า ช้างแคระ หรือช้างแกรบ ซึ่งในปัจจจุบันสัตว์ชนิดนี้กลายเป็นสัตว์ที่สูญพันธ์และหายสาบสูญไปจากประเทศไทย 

หลายชั่วคนก่อน บริเวณป่าพรุทางตอนเหนือของทะเลสาบสงขลามีช้างประเภทหนึ่งรูปร่างของมันเล็กแกรน ตัวขนาดเท่าหมูหรือเรียกว่า “ช้างค่อม” หรือช้างแคระ ช้างค่อมสูญพันธุ์ไปนานจนคนลืมไปแล้วว่ามันหน้าตาเป็นอย่างไร แต่มีบันทึกไว้ว่าช้างค่อมมีส่วนสูงเพียง 5 ฟุต เศษ (ประมาณ 160 เซนติเมตรหรือเท่ากับลูกช้างธรรมดา) บางคนบอกว่าตัวมันเท่าหมู บ้างก็ว่าตัวเท่าควาย มีหัวและเท้าเล็ก ผิวหนังออกเป็นสีน้ำตาลแดง ดังนั้นบางพื้นที่จึงเรียกมันว่า “ช้างแดง” หรือช้างป่าหัวแดง บางคนเล่าว่ามันน่าจะอยู่แถว อ.ระโนด จ. สงขลา และบางกระแสเล่าว่าคนสมัยก่อนกินมันเหมือนกินหมู ช้างค่อมในเมืองไทยเหลือเพียงแค่เรื่องเล่าที่กระจัดกระจายจับความได้ยาก แต่มีบันทึกของต่างชาติเมื่อร้อยกว่าปีก่อนเล่าเรื่องช้างแคระ/ช้างค่อมในไทยเอาไว้จำนวนหนึ่ง

ในหนังสือเกี่ยวกับงาช้างของ George Frederick Kunz เมื่อปี 2459 เล่าว่า “ป่าทึบใกล้ชายฝั่งทะเลของเมืองนคร (ศรีธรรมราช) จนถึงสงขลาในประเทศสยามเป็นที่อยู่อาศัยช้างสายพันธุ์เล็กเรียกว่า “ช้างแดง” ที่ได้ชื่อนี้เพราะเฉดสีน้ำตาลแดงของขนที่กระจัดกระจายไปทั่วร่างกาย “พวกมันไม่มีงาและไม่เคยมีคนพยายามจะทำให้มันเชื่อง จนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้ (เมื่อร้อยปีก่อน) พวกมันเป็นช้างพวกเดียวในสยามที่ไม่มีกฎระเบียบที่เข้มงวดคอยป้องกันจากการล่า”
ส่วนในหนังสือ Geological Studies ของ Alexander Winchell (หน้า 462) รายงานว่าในปี 2427 มีการนำเข้าช้างแคระจากประเทศสยามมายังนิวยอร์ก ตัวของมันแคระแกรนมีขนดก จึงเชื่อกันว่าน่าจะเป็นทายาทของช้างแมมม็อธในดินแดนตอนเหนือของโลก รายงานบอกว่ามีการค้นพบช้างแคระในภูเขาของประเทศสยาม แต่ไม่ได้บอกว่าในพื้นที่ไหน

จากบันทึกเหล่านี้เราจะเห็นว่าช้างแคระมีขนสีแดงทั่วตัวจึงถูกฝรั่งมองว่าเหมือนช้างแมมมอธ ในบันทึกของต่างชาติเรียกช้างแคระในไทยว่า dwarf elephants หรือ pygmy elephants และมักจะเทียบว่าเหมือนซากช้างแคระที่พบในมอลตา ซิซิลี ครีต ซาร์ดิเนีย ไซปรัสในยุโรปที่เป็นช้างแคระยุคดึกดำบรรพ์ (ตระกูล Palaeoloxodon) บางพันธุ์ตัวมันสูงแค่ 80 เซนติเมตร

ญาติที่ใกล้เคียงที่สุดของช้างค่อมแห่งสงขลาน่าจะเป็นช้างบอร์เนียว หรือช้างแคระบอร์เนียวซึ่งมีความสูงประมาณ 8 ฟุต (ประมาณ 2.4 เมตร) แต่จะเห็นว่ามันยังสูงกว่าบันทึกความสูงของช้างค่อมที่สงขลาถึงเกือบเท่าตัว แต่บันทึกความสูงของช้างค่อมที่ว่าสูง 5 ฟุตนั้นก็ยังเอาแน่เอานอนไม่ได้ เพราะตำนานท้องถิ่นบอกว่าตัวมันเท่าหมู หรือประมาณ 2 ฟุตเท่านั้น นอกจากนี้ช้างค่อมยังมีขนยาวสีแดงท่าทางจะเหมือนทายาทแมมมอธมากกว่าช้างแคระบอร์เนียวที่เป็นช้างเอเชียเพียงแต่ตัวเล็กเพราะติดเกาะมานาน

นอกจากนี้ยังมีตำนานเกี่ยวกับช้างแคระที่ปรากฎเป็นเรื่องเล่าที่สืบต่อกันมาแห่งลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ซึ่งมีความเชื่อมโยงกันมาตั้งแต่ครั้งเริ่มสร้างพระบรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราช ด้วยเหตุที่ผู้คนจากไทรบุรี กลันตัน ตรังกานู ได้รวบรวมสมบัติมีค่าขึ้นหลังช้างเดินทางมาร่วมเพื่อบรรจุในองค์พระมหาเจดีย์ ถือเป็นการสักการะบูชาองค์พระบรมสารีริกธาตุ แต่ก่อนถึงจุดหมายทราบข่าวถึงองค์มหาธาตุเจดีย์สร้างสําเร็จแล้ว จึงท้อแท้สิ้นกําลังใจนําสมบัติมีค่าทั้งหมดลงฝังดิน แล้วปล่อยช้างให้หากินอิสระก่อนเดินทางกลับ ในตํานานระบุว่าช้างกลุ่มนี้คือบรรพบุรุษของข้างแคระแห่งทุ่งทะเลสาบสงขลาในเวลาต่อมา อย่างไรก็ตามช้างแคระไม่ใช่มีเฉพาะทุ่งทะเลสาบสงขลาเท่านั้น ในอดีตมีปรากฏในลุ่มเจ้าพระยาและปัจจุบันยังหลงเหลือนับพันเชือกในป่าทางเหนือของเกาะบอร์เนียว 

บทความ : - ตำนานช้างแคระที่สงขลา ตัวเท่าหมูญาติช้างบอร์เนียว / IGreen 
- ช้างแคระ :  ฐานข้อมูลท้องถิ่นภาคใต้-มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

เรื่องที่เกี่ยวข้อง