ระโนดเป็นเมืองสองเล ในอดีตถูกเรียกว่า “เป็นดินแดนที่ใช้เรือต่างจักยาน ใช้สะพานต่างถนน” เพราะวิถีของชาวระโนดผูกพันธ์กับน้ำ จึงใช้น้ำในการประกอบอาชีพ และกิจกรรมประจำวัน
พิพิธภัณฑ์ระโนด ตั้งอยู่ในบริเวณสวนบุรพาจารย์ อำเภอระโนด จังหวัดสงขลา เป็นอาคารแฝด 2 ชั้น ภายในตัวอาคารแบ่งออกเป็นส่วนต่างๆ คือ ห้องธุรการ และห้องนั่งพักผ่อน ห้องนิทรรศการ ห้องวีดิทัศน์ ห้องระโนด 1 ห้องระโนด 2
พิพิธภัณฑ์ ห้อง 1 เข้าสู่ระโนด เป็นการต้อนรับเข้าสู่พิพิธภัณฑ์ระโนด ที่จัดแสดงเรื่องราวต่างๆทั้งวิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม สภาพความเป็นอยู่ และการประกอบอาชีพของชาวระโนดในอดีต สะท้อนผ่านภาพทุ่งนา ต้นตาลตโนดสุดลูกหูลูกตา ซึ่งเป็นอาชีพหลักของชาวระโนด
และห้องนี้จะแสดงให้เห็นถึงพระราชวงศ์ชั้นสูงที่เคยเสด็จมาเยี่ยมเยียนท้องที่อำเภอระโนด ซึ่งชาวระโนดได้มีโอกาสรับเสด็จเจ้านายแห่งราชวงศ์จักรีที่เสด็จมายังอำเภอระโนด รวม 4 พระองค์ ดังนี้
1.สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์ พ.ศ.2445 (ร.ศ.121) ในสมัยรัชการที่ 5 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์ ขณะดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงศึกษาธิการและคมนาคม ได้เสด็จมาตรวจราชการในพื้นที่มณฑลชุมพร นครศรีธรรมราช และภูเก็ต เกี่ยวกับกิจการโทรเลขและโทรศัพท์
2.สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลฑิฆัมพร กรมหลวงลพบุรราเมศวร์ อุปราชมณฑลภาคใต้ได้เสด็จไปตรวจราชการที่เมืองนครศรีธรรมราชเสด็จโดยเรือแจวจากท่าเรือสงขลา ผ่านทะเลสาบสงขลาเข้ามายังคลองระโนด พ.ศ.2453 (ร.ศ.129)
3.สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในขณะดำรงตำพระยศเป็นสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ได้เสด็จมายังอำเภอระโนด 2 ครั้ง เมื่อ พ.ศ.2507 และ 2516
4.สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จมายังอำเภอระโนด 2 ครั้งเมื่อพ.ศ.2552 และ 2558
ห้องที่ 2 ระโนด : เมืองน่าอยู่ ผู้คนน่ารัก แสดงสภาพอำเภอระโนด ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครอง วิธีชีวิตของชาวระโนดในปัจจุบัน ซึ่งมีการพัฒนาเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ตามแผนแม่บทโครงการพัฒนาเมืองเพื่อการท่องเที่ยว : ระโนดมรดกลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา
ห้องที่ 3 ระโนดในอดีต : มรดกลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา เรื่องราวเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ระโนด การค้นพบหลักฐานทางโบราณคดี ชื่อระโนด แผนที่ สภาพพื้นที่ ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ โบราณสถาน โบราณวัตถุ และสภาพความเป็นอยู่ของชาวระโนดในอดีต
ห้องที่ 4 วีถีน้ำ ระโนดเป็นเมืองสองเล ในอดีตถูกเรียกว่า “เป็นดินแดนที่ใช้เรือต่างจักยาน ใช้สะพานต่างถนน” เพราะวิถีของชาวระโนดผูกพันกับน้ำ จึงใช้น้ำในการประกอบอาชีพ และกิจกรรมประจำวัน ห้องนี้จะจัดแสดงเส้นทางการคมนาคมทางน้ำ ทั้งที่วิ่งในทะเลหลวง,ทะเลสาบและคลองระโนด เช่น เรือใบ เรือแจว เรือพาย เรือยนต์โดยสารชั้นเดียวขนาดเล็กวิ่งระหว่าตำบล , เรือยนต์โดยสาร 2 ชั้น หรือเรือเมย์ วิ่งในทะเลสาบและอ่าวไทย รวมทั้งจัดแสดงอุปกรณ์ต่างๆ ในการทำประมง เป็นต้น
ห้องที่ 5 วิถีบก นา โหนด เอกลักษณ์ที่สำคัญอย่างหนึ่งของระโนดคือ ทุ่งนา ซึ่งจะมองเห็นสุดลูกหูลูกตา ระโนดเป็นที่ราบลุ่มสภาพพื้นที่เหมาะกับการทำนา ประชากรร้อยละ 90 จึงประกอบอาชีพทำนา ควบคู่กันไปกับการปลูกต้นตาลโตนด จนได้รับการขนานนามว่า “ เป็นอู่ข้าวอู่น้ำของจังหวัดสงขลา”
ห้องที่ 6 วิถีเริน เป็นการจำลองบ้านโบราณแสดงให้เห็นถึงที่อยู่อาศัย ของชาวระโนดในอดีต จัดแสดงเพื่อให้เห็นว่าชาวบ้านในอดีตมีชีวิตความเป็นอยู่อย่างไร
ห้องที่ 7 วิถีทำกิน จำลองอุปกรณ์ในห้องครัว อาหารการกินที่เป็นอาหารพื้นถิ่นยอดนิยมทั้งประเภทของคาว และของหวาน
ห้องที่ 8 ของใช้แต่เก่าก่อน แสดงสิ่งของ เครื่องใช้สมัยดบราณ ที่ได้รับการบริจาคมาจัดแสดง ตามประเภทต่างๆ เช่น เครื่องทองเหลือง เครื่องแก้ว วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในครัวเรือน เครื่องปั่นดินเผา วิทยุ กล้องถ่ายรูป เป็นต้น
ห้องที่ 9 ชุมชนคนระโนด นำเสนอชุมชนสำคัญในอดีต เช่น ชุมชนวิถีพุทธครองแดน ชุมชนชาวมุสลิมบ่อตรุ ชุมชนระโนด และชุมชนอื่นๆ
ห้องที่ 10 ตลาด – ร้านค้า – ศิลปวัฒนธรรม จำลองตลาดและร้านค้าในอดีต เช่น ร้านขายของเล่น (ร้านป้าเมียง) , ร้านขายสรรพสินค้า (ร้านบุญส่งพานิช) , ร้านน้ำชา (ร้านโกโผ้ง) มีการจำลองโรงมโนรา (มโนรายก ชูบัว บ้านเกิดอยู่ที่ ทะเลน้อย แต่ได้มาอาศัยอยู่ที่อำเภอระโนด บั่นท้ายของชีวิตได้รับเป็นศิลปิน แห่งชาติ และได้เสียชีวิตที่อำเภอระโนด) , หนังตลุง (หนังเล็ก นวลศรี)
ห้องที่11 แลด้วยรูป เห็นด้วยภาพ แสดงภาพถ่ายของสถานที่ บุคคล และกิจกรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นในอดีต อันสะท้อนให้เห็นสภาพท้องถิ่น ความเป็นอยู่ของประชาชน
ห้องที่ 12 สี่บุรพาจารย์ แสดงประวิติและผลงานของสี่บุรพาจารย์ ได้แก่
- อาจารย์สนั่น หิรัญวรชาติ
- อาจารย์นิต โสตถิพันธุ์
- อาจารย์เกลื่อน ศิรินุพงศ์
- อาจารบำรุง สวัสดี
อาจารย์ทั้ง 4 ท่าน เป็นผู้กระตุ้นให้ครอบครัวให้สนับสนุนการศึกษาของบุตร โดยจัดตั้งโรงเรียนมัธยมแห่งแรกในอำเภอระโนด ทำให้เด็กระโนดและอำเภอข้างเคียงมีโอกาสได้เรียนต่อระดับสูงขึ้นไปอีก จนสามารถประกอบอาชีพที่มั่นคงและมีชื่อเสียงในองค์กรต่างๆ มากมาย
ห้องที่13 การศึกษาและบุคคลสำคัญ นำเสนอสถาบันการศึกษษที่จัดตั้งเป็นแห่งแรกในอำเภอระโนด รวมทั้งตัวอย่างประวัติบุคคลสำคัญชาวระโนดในสาขาวิชาชีพต่างๆ
ห้องที่ 14 แรกมีระโนด แสดงสิ่งแรกมีที่เกิดขึ้นในระโนด ที่เป็นวัตถุ เช่น โรงเรียนประถมศึกษาแห่งแรก โรงเรียนมัธยมแห่งแรก โรงไฟฟ้า โรงน้ำแข็ง โรงสี โรงแรม ร้านถ่ายรูป โรงพยาบาล ธนาคาร ฯลฯ
ห้องที่ 15 การร่วมแรง ร่วมใจ ร่วมพัฒนา แสดงไห้เห็นถึงพลังแห่งการสามัคคี การร่วมมือร่วมแรงกันของชาวระโนดในการทำประโยชน์ให้แก่ท้องถิ่น เช่นร่วมมือกันบริจาคเงิน ที่ดิน แรงงาน เพื่อช่วยกันจัดสร้างที่ว่าการอำเภอ สถานีอนามัย การจัดสร้างศูนย์ศิลปวัฒนธรรมและสวนบุรพาจารย์
ห้องที่ 16 ก่อนจะเป็นพิพิธภัณฑ์ สรุปความเป็นมาของการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ระโนด และรายชื่อคณะกรรมการทุกชุดที่ร่วมกันทำงานนี้จนสำเร็จเป็น “พิพิธภัณฑ์ระโนด”
ที่มาภาพบทความ : เทศบาลตำบลระโนด - หนังสือพิพิธภัณฑ์ระโนด. ร.ศ.ขนิษฐา วิเศษสาธรและคณะ
เปิดประวัติชุมชนชายแดน บ้านควนไม้ดำ สู่บ้านไทย-จังโหลน
31 สิงหาคม 2568 | 206ย้อนรอยชุมชนประวัติศาตร์บ้านโคกเมือง และตำนานทวดหลักเมือง (ควนเนียง)
31 สิงหาคม 2568 | 260“โรงเรียนช่างตัดเย็บเสื้อผ้าสงขลา” สู่วิทยาลัยอาชีวศึกษาสงขลา
24 สิงหาคม 2568 | 580ชุมชนท่องเที่ยว "บ้านหัวนอนวัด" ชุมชนคุณธรรม จิตรกรรมล้ำค่า ศาลาร้อยปี
24 สิงหาคม 2568 | 690ตำนานสิทธิเรือรี สู่ชื่อตำบลคลองรี อ.สทิงพระ
24 สิงหาคม 2568 | 689ข้าวดอกราย อาหารพื้นบ้านของคนสะกอมสมัยเริ่มก่อตั้งชุมชน
17 สิงหาคม 2568 | 704ย้อนภาพเก่าเล่าเรื่องอดีต...วิทยาลัยเทคโนโลยีสงขลา
17 สิงหาคม 2568 | 3,084"สะพานประวัติศาสตร์ ๓ พ.ศ." สะพานโค้งแห่งแรกของเส้นทางสายพัทลุง-ตรัง
17 สิงหาคม 2568 | 1,177