ชุมชนบ้านดอนขี้เหล็ก ตั้งอยู่ในพื้นที่หมู่ 5 ตำบลพะวง อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา เป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาอย่างยาวนาน ผู้คนดั้งเดิมในชุมชนนับถือศาสนาอิสลาม แต่ในปัจจุบันเป็นชุมชนพหุวัฒธรรมผู้คนต่างศาสนาได้เข้ามาอาศัยอยู่ร่วมกัน แต่ประชากรส่วนใหญ่ในชุมชนยังคงนับถือศาสนาอิสลาม และมีวิถีวัฒนธรรมภายในชุมชนที่น่าสนใจในหลากหลายด้าน
อัตลักษณ์สำคัญของชุมชนดอนขี้เหล็กที่ยังปรากฎให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน คือ “วิถีการทูนพาน” เป็นประเพณีเก่าแก่ที่มีความเป็นมากว่า 100 ปีของบ้านดอนขี้เหล็ก และเป็นชุมชนหนึ่งเดียวที่มีการใช้พานทองเหลืองซึ่งคนในชุมชนได้ร่วมกันอนุรักษ์และสืบสานมาจนถึงปัจจุบัน จึงถือเป็นประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจเป็นอย่างมากของชุมชนบ้านดอนขี้เหล็ก
การยกพาน คือ เป็นประเพณีดั้งเดิมที่ได้รับการสืบทอดและถือปฏิบัติมาอย่างยาวนานเกือบ 100 ปี ซึ่งมีภาพถ่ายปรากฎเป็นหลักฐานในพิพิธภัณฑ์ทักษิณคดีสงขลาให้ได้ศึกษาและเรียนรู้
ประเพณีการยกพานในชุมชนบ้านดอนขี้เหล็ก จะจัดขึ้นในเทศกาลสำคัญๆในชุมชนประมาณปีละ 3 ครั้ง อาทิ วันฮารีรายอ กิจกรรมเมาลิดิ้นนาบีมูฮัมหมัด(ซ.ล.) กิจกรรมซียาเราะกูโบร์ และการต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองที่เข้ามาเยี่ยมชมชุมชนในช่วงกิจกรรมสำคัญ เป็นต้น
เมื่อถึงเทศกาลดังกล่าว แต่ละบ้านหรือแต่ละครัวจะจัดเตรียมอาหารทั้งอาหารคาว หวาน และผลไม้ ใส่ในพาน เพื่อมาต้อนรับแขก โดยเจ้าของพานจะยกพานขึ้นตั้งบนศรีษะ ชาวบ้านเรียกว่า "ทูนพาน" และเดินมารวมตัวกันที่มัสยิดเพื่อรับประทานอาหารร่วมกันอย่างสนุกสนาน ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่สวยงามของชุมชน
ประเพณีการทูนพานของวิถีชุมชนชาวมุสลิมในปัจจุบัน ได้เลือนหายไปจนเกือบหมด ภาพบรรยากาศเหล่านี้จึงหาดูได้ยากนัก ชาวบ้านดอนขี้เหล็กจึงร่วมแรงร่วมใจกันอนุรักษณ์ประเพณีเหล่านี้ไว้ เพื่อคงไว้ซึ่งอัตลักษณ์และความงดงามเหล่านี้ไม่ให้ถูกกลืนหายไปตามกาลเวลา
ขอบคุณภาพ/ข้อมูล : ที่ นี่ บ้ า น ด อ น ขี้ เ ห ล็ ก
ทวดหนิม (พญางูบองหลา) คู่ชุมชนคลองหวะ หาดใหญ่
7 กันยายน 2568 | 261โรงเรียนรัตภูมิชนูปภัมภ์ สู่โรงเรียนควนเนียงวิทยา อดีตโรงเรียนมัธยมแห่งที่ 2 ของอำเภอรัตภูมิ
7 กันยายน 2568 | 280อภินิหาร ตำนานหลวงพ่อคงแห่งวัดป่าขาด ถูกระเบิด - ฟ้าผ่ารอดตายปาฏิหาริย์
7 กันยายน 2568 | 290เปิดประวัติชุมชนชายแดน บ้านควนไม้ดำ สู่บ้านไทย-จังโหลน
31 สิงหาคม 2568 | 754ย้อนรอยชุมชนประวัติศาตร์บ้านโคกเมือง และตำนานทวดหลักเมือง (ควนเนียง)
31 สิงหาคม 2568 | 820จากรากเหง้าสู่ปัจจุบัน : สัมผัสวิถีชีวิตคนโนด ผ่านพิพิธภัณฑ์เมืองระโนด
31 สิงหาคม 2568 | 850“โรงเรียนช่างตัดเย็บเสื้อผ้าสงขลา” สู่วิทยาลัยอาชีวศึกษาสงขลา
24 สิงหาคม 2568 | 851ชุมชนท่องเที่ยว "บ้านหัวนอนวัด" ชุมชนคุณธรรม จิตรกรรมล้ำค่า ศาลาร้อยปี
24 สิงหาคม 2568 | 1,226