ตำนานมะม่วงหิมพานต์ คนสงขลาเรียกหัวครก คนใต้แต่ละพื้นที่ก็จะเรียกชื่อต่างกันไป หัวครก เล็ดล่อ กาหยู กาหยี นายอ ตำหยาว ม่วงยางหุย ยาร่วง ท้ายล่อ ยาโงย กะแตแก ยะโห้ย ยาหยี ฯลฯ และนี่ก็คือตำนานของมัน จากหนังสือเล่มหนึ่งในถนนยะหริ่ง-สงขลา ที่เขียนโดยขมิ้นศรี โดยนิทานมีเรื่องเล่าดังนี้
ครั้งหนึ่งมีเรไรกับจักจั่นบังเกิดแข่งกัน เรไรว่าาฉันเสียงเพราะกว่า ต่างคนต่างเบ่งกันว่าตนร้องได้เพราะกว่า ก็ร้องแข่งกันถ้าเสียงไหนขาดก่อนฝ่ายนั้นจะเป็นฝ่ายแพ้เรไรทำสัญญาณ พอได้เวลาก็หริ่ง ๆ หริ่ง ๆ จักจั่นก็แร้ง ๆ แรง ๆ หริ่ง ๆ หริ่ง ๆ แร้ง ๆ แรง ๆ หริ่งๆหริ่งๆ แร้ง ๆ แร้ง ๆ
ร้องกันตามภาษาสัตว์เสียงดังกังวานทั่วป่า สัตว์ทั้งหลายได้ยินก็ประหลาดใจ ผลไม้ทั้งหลายได้ยินต่างก็ชื่นบานตามธรรมชาตินั้น ผลของไม้หัวครกอยู่ใกล้ ๆ ที่สนามแข่งก็ล่อ (โผล่) ออกมาฟังเรไรกับจักจั่นแข่งขันกันต่างฝ่ายต่างไม่ยอมแพ้ ผลไม้หัวครกฟังเพลิน จนเกินไป และจนลืมตัว ลืมกลับเข้าไปข้างในเต้าล่อออกมาหลุบ หุบไม่เข้าจนกระทั่งทุกวันนี้ (ลูกหัวครกก็คือเม็ดมะม่วงหิมพานต์นั่นเอง)
หัวครกๆ ยาร่วง ยาร่วง ๆ หัวครก เสียงเพลงเป็นสำเนียงปักษ์ใต้ที่ฟังแล้วบรรยากาศอบอวลไปด้วยความรักของผู้เฒ่าผู้แก่ที่มีต่อลูกหลาน เมื่อครั้งยังเยาว์ ยังจำได้ว่า ปู่ย่าตายายจะเรียกพวกเด็ก ๆ ที่ชอบเล่นซุกซน ว่า “ไอ้หัวครก” ซึ่งมีความหมายคล้ายๆกับภาษาแถบอีสาน ว่า “บักหำน้อย” อะไรประมาณนั้น
ซึ่งเป็นการเรียกเด็กๆ ในเชิงปรามๆไม่ให้ซุกซนปนกับความเอ็นดู มากกว่าการด่าว่าให้ได้อาย ด้วยเหตุผลกลใดที่ต้องเรียกเด็กว่า “หัวครก” เพราะแท้จริงๆ แล้ว “หัวครก” คือ เมล็ดของมะม่วงหิมพานต์ หรือที่ชาวปักษ์ใต้เราเรียกว่า “ยาร่วง” “กาหยู” แล้วมันเกี่ยวอะไรกับเด็กซุกซนหรือค่อนไปทางดื้อดึง อาจจะด้วยเหตุผลที่ว่า มะม่วงหิมพานต์เป็นผลไม้ที่มีความแปลก คือ มีเมล็ดอยู่นอกผล จึงเปรียบเสมือนลูกที่ไม่ค่อยเชื่อฟังพ่อแม่ หรือผู้หลักผู้ใหญ่นั่นเอง (ในส่วนของตรงนี้เป็นความคิดเห็นส่วนบุคคล แล้วแต่ว่าใครจะเชื่อหรือไม่เชื่อ)
ย้อนชมภูมิปัญญาการทำขวัญข้าว สู่การสร้างวงเวียนพระแม่โพสพ ศูนย์รวมจิตใจชาวระโนด
8 มิถุนายน 2568 | 337เปิดที่มาชุมชนประวัติศาสตร์ บ้านควนจง (นาหม่อม)
8 มิถุนายน 2568 | 388วิถีมุสลิมบ้านดอนขี้เหล็ก "ประเพณีการทูนพานอาหาร" ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 100 ปี
8 มิถุนายน 2568 | 429เปิดตำนาน...ที่มาชื่อบ้านบ่อแดง อ.สทิงพระ
25 พฤษภาคม 2568 | 882ของดีของหรอยท่าเลออก ตลาดริมทางของผู้สัญจรผ่าน ณ สามแยกบ่อทราย (ปากรอ)
25 พฤษภาคม 2568 | 3,206ตำนานทวดเข้...ทวดขุนดำ-ทวดแขนลาย แห่งสายน้ำคลองท่าม่วง อ.ควนเนียง
25 พฤษภาคม 2568 | 1,877ร่องรอยจากอดีต พิพิธภัณฑ์วัดท่าช้าง(บางกล่ำ)
18 พฤษภาคม 2568 | 766เจ้าบ่าวน้อยแห่งควนเขาสูง : วีรบุรุษชุมชนท้องถิ่น บ้านพรุเตาะ ต.ทุ่งใหญ่
18 พฤษภาคม 2568 | 1,821