เป็นที่ทราบกันดีว่า สงขลา เป็นหัวเมืองสำคัญทางใต้ เป็นเมืองที่พระมหากษัตริย์เสด็จฯเยี่ยมเยือนหลายครั้งหลายพระองค์ พระมหากษัตริย์พระองค์แรกที่เสด็จสงขลาคือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่4 เมื่อปี 2502 เป็นที่ตื่นเต้นของชาวเมืองสงขลายิ่งนัก คนสงขลารุ่นเก่าๆบางคนเคยพูดว่าสงขลาเคยมีราชวังเก่า แต่ถูกรื้อไปแล้วซึ่งก็จริงครึ่งหนึ่งที่รื้อไปแล้ว แต่จริงๆ เป็นการสร้างพลับพลาที่ประทับชั่วคราว เพื่อรับเสด็จ ล้นเกล้ารัชกาลที่4 แต่ด้วยความ อลังการ งานสร้าง ที่เจ้าเมืองและชาวสงขลาสร้างถวาย พระองค์ทรงตรัสชมเชยกับเจ้าเมืองสงขลาว่า "ครั้นทำหนักหนาดังนี้ มาจะเรียกวังสงขลาเถิด"
ทั้งนี้เราจึงอยากให้ทุกคนได้มารู้ความอลังการที่ชาวสงขลา สร้างพลับพลา เพื่อรับเสด็จ ตามที่ได้บันทึกไว้ดังนี้
ท้องพระโรงใหญ่ เป็นสถานที่สำคัญสร้างเป็นอาคาร 7 ห้อง กว้างห้องละ 7 ศอกพื้นก่ออิฐถมทรายปูกระเบื้องหน้ามีเฉลียงสามด้าน เสาหุ้มผ้าแดงเลือดนก ประดับบัวหัวเสาทุกตัน ฝ่าเชี้ยมและลับแลจากเมืองจีน ฉลุเป็นเรื่องสามก๊ก ประตู 8 บาน หน้าต่างรูปไข่ 8 บาน ฝาชั้นในทับผ้าลายสี หลังคาประดับช่อฟ้าใบระกาหลังคาและหน้าจั่วหุ้มผ้าแดง ส่วนอาคารอื่นๆ ได้แก่ ที่เสวย ที่พักเจ้าจอมผู้น้อย โรงราชยาน โรงเก็บของ ที่พักเจ้าจอมหม่อมแม่ละครที่พักเถ้าแก่ผู้ใหญ่ ท้องพระโรงสำหรับฝ่ายใน หอพระคลัง หอเครื่อง ที่ลงพระบังคน ที่สรง ที่นั่งเย็น หอศาสตราคม โรงวิเศษ โรงทหาร โรงโคก ศาลาลูกขุนซ้ายขวา ทำเนียบสมุหกลาโหม ที่พักหม่อมสมุหกลาโหม โรงคาวหวาน ตำหนักเจ้าต่างกรม และหากรมมิได้ และที่พักข้ราชการตามเสด็จ นอกจากนี้ยังสร้างสิ่งก่อสร้างอื่นๆ อีกประกอบด้วย ปลูกโรงละคร
และสร้างวอสำหรับเจ้าจอม 15 วอ วอ หมายถึง ยานที่มีลักษณะเป็นรูปเรือนไทยหลังคาทรงจั่ว สำหรับเจ้านาย หรือข้าราชการฝ่ายในนั่ง มีคานรับอยู่ข้างใต้คู่หนึ่ง ใช้คนหาม 4 คน 6 คน หรือ 8 คน) ด้านนอกสร้างค่ายรั้วแตะตรางชั้นเอก ประตูใหญ่ด้านทิศเหนือและทิศใต้ ค่ายล้อมพระราชวัง สระโบกขรณี พลับพลาน้ำ สะพานฉนวน สำหรับฝ่ายใน ถนนจากพระราชวังไปฉนวนน้ำ ฉนวนน้ำเป็นพระที่นั่งโถงขนาดเล็ก รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ยาวรีไปตามลำน้ำ หลังคามุงกระเบื้อง มีช่อฟ้า ใบระกา ทาสีแดง
ด้านหน้าของพระที่นั่งมีมุขเล็กๆ เป็นซุ้มประตูอยู่ที่ต้นสะพานซึ่งเป็นที่พาดบันไดประทับเรือพระที่นั่งหรือก็คือ ศาลาทรงประทับก่อนเสด็จลงเรือ หรือ เสด็จขึ้นจากเรือ
และในถนนจากพระราชวังถึงเขาตังกวน จากเชิงเขาตังกวนถึงพลับพลา และจากพลับพลาถึงพระเจดีย์และสร้างพลับพลาบนเขาตังกวนหลังหนึ่ง ถนนจากพลับพลาริมน้ำถึงพลับพลาเชิงเขาเก้าเส้ง ถนนจากพระราชวังด้านทิศเหนือถึงช่องเขาตังกวน ถนนจากพระราชวังถึงวัดมัชฌิมาวาส ถนนตั้งแต่วัดมัชฌิมาวาสถึงตลาดสี่กั๊ก เป็นต้น บริเวณที่สร้างพลับพลา (วังแหลมทราย) จะะอยู่บริเวณหาดและบริเวณสระบัวในปัจจุบัน เพราะพระองค์เสด็จพระราชดำเนินทางชลมาค โดยเรือกำปั่น หรือเรือกลไฟ ชื่อมณีเมฃลา
โดยที่พระองค์ทรงประทับอยู่สงขลาถึง 8 วัน 9 คืนทรงพระราชกรณียกิจมากมาย ให้หัวเมืองต่างๆเข้าเฝ้าเพื่อถวายบรรณาการ เสด็จทอดพระเนตรชมกีฬาชนโค และเสด็จพนะราชดำเนินเยี่ยมราษฎร์ ในตลาดชั้นใน วัดมัชฌิมาวาส วัดเก้าเส้ง เจดีย์หลวงเขาตังกวน และทรงมีพระราชดำหริให้จัดสร้างพลับพลาแดง (วิหารแดง) บนเขาตังกวน เพื่อพระองค์ฯจะเสด็จมาอีกครั้ง
ขอบคุณภาพข้อมูล : Aey Sungsuwan
เปิดประวัติชุมชนชายแดน บ้านควนไม้ดำ สู่บ้านไทย-จังโหลน
31 สิงหาคม 2568 | 205ย้อนรอยชุมชนประวัติศาตร์บ้านโคกเมือง และตำนานทวดหลักเมือง (ควนเนียง)
31 สิงหาคม 2568 | 259จากรากเหง้าสู่ปัจจุบัน : สัมผัสวิถีชีวิตคนโนด ผ่านพิพิธภัณฑ์เมืองระโนด
31 สิงหาคม 2568 | 245“โรงเรียนช่างตัดเย็บเสื้อผ้าสงขลา” สู่วิทยาลัยอาชีวศึกษาสงขลา
24 สิงหาคม 2568 | 579ชุมชนท่องเที่ยว "บ้านหัวนอนวัด" ชุมชนคุณธรรม จิตรกรรมล้ำค่า ศาลาร้อยปี
24 สิงหาคม 2568 | 689ตำนานสิทธิเรือรี สู่ชื่อตำบลคลองรี อ.สทิงพระ
24 สิงหาคม 2568 | 688ข้าวดอกราย อาหารพื้นบ้านของคนสะกอมสมัยเริ่มก่อตั้งชุมชน
17 สิงหาคม 2568 | 702ย้อนภาพเก่าเล่าเรื่องอดีต...วิทยาลัยเทคโนโลยีสงขลา
17 สิงหาคม 2568 | 3,083